ประเพณีแต่งงานไททรงดำ
ชายหนุ่มหญิงสาวชาวโซ่งเมื่อมีความรักใคร่ชอบพอกันถึงขั้นจะแต่งงาน กันแล้ว ฝ่ายชายจะส่งผู้ใหญ่ไปเจรจา เรียกว่า “โอ้โลม”บางครั้งเรียก “ไปเจ๊าะ” และต่อมาอีก 2 – 3 วัน ฝ่ายชายจะไปขอฝ่ายหญิงหมั้น เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ส่อง” ในการเจรจานี้ถ้าตกลงกันได้ก็จะกำหนดวันหมั้น ในวันหมั้นนั้นผู้ใหญ่ฝ่ายชายจะต้องเตรียมห่อหมากพลู บุหรี่ 2 ชุด ให้หญิงสาว 2 คน ถือไปพร้อมกัน และ แต่งกายด้วยชุดประเพณีระหว่างการหมั้นนี้ฝ่ายชายจะไปเยี่ยมหญิงเป็นครั้งคราวก็ได้หรือไป ๆ มา ๆ เป็นเวลา 3 – 7 วัน เรียกว่า “ไปหยามห่อหมากพลู” หมายความว่า ไปเยี่ยมห่อหมากพลูคือของหมั้นที่ฝากไว้เรียกว่า “สู่” หรือการไปมาหาสู่ การไปมาหาสู่เช่นนี้บางทีพ่อแม่ฝ่ายหญิงยอมให้ฝ่ายชายเข้าห้องหอหลับนอนกับฝ่ายหญิงเลยก็ได้ บางราย ก็มีท้องก่อนพิธีแต่ง เรื่องเช่นนี้ประเพณีชาวไทยโซ่งไม่ถือกัน
ในวันแต่งงานคือวันทำพิธีส่งตัวเจ้าสาวไปอยู่บ้านเจ้าบ่าว เรียกว่า “ส่ง” หรือ “นักมื้อส่ง” หรือ “กินดอง” เมื่อแต่งงานกันแล้วเจ้าบ่าวบางรายจะต้องอยู่บ้าน ฝ่ายหญิงเป็นเวลา 1- 5 ปี ก็ได้ หากทางบ้านฝ่ายหญิงไม่มีผู้ช่วยทำนา หรือฝ่ายชายไม่มีเงินสินสอด ทองหมั้นจะให้กับฝ่ายหญิง ชายคนนั้นต้องอยู่รับใช้หรือรับอาสาทำงานให้ เรียกว่า “สา” หรือ อาสา
การอาสา มีสาเหตุอยู่ 3 กรณี คือ
- ในกรณีฝ่ายหญิงมีลูกสาวคนเดียวก็จำเป็นให้ฝ่ายชายมาอยู่อาสา จน ตลอดชีพ เพื่อรับภาระเลี้ยงดูพ่อแม่ฝ่ายหญิงและเมื่อเกิดมีบุตรชาย ประเพณี ไทยโซ่งจะให้หลานนี้เป็นผู้สืบสกุล หรือเป็นผู้ดำเนินการเกี่ยวกับการเซ่นผีเรือนของบ้านนั้น
- ในกรณีที่ลูกสาวคนโตแต่งงานและมีน้องชาย ฝ่ายหญิงมักให้ฝ่ายชายอาสา ทั้งนี้เพราะน้อง ๆยังเล็กอยู่ จะอาสากี่ปีแล้วแต่ตกลงกัน หรืออาสาจนกว่าน้องชายจะแต่งงานได้สะใภ้ เข้าบ้านมาช่วยงานบ้าน เมื่อนั้นพ่อแม่ของฝ่ายหญิงจะต้องรับภาระในการสร้างบ้านเรือนให้ลูกเขยที่มาอาสาได้อยู่อาศัย บางรายมีการอาสาถึง 10 ปีก็มี
- ในกรณีพ่อแม่ฝ่ายหญิงปรารถนาจะให้ฝ่ายชายได้ทดแทนคุณ “ค่าป้อนข้าวป้อนน้ำ” ร่วมกับลูกสาวของตนแทนค่าสินสอดทองหมั้นก็ได้ แต่บางรายฝ่ายชายยอมเสียค่าตอบแทนเป็นจำนวนเงินโดยไม่ต้องอาสาก็มี
ขั้นตอนของประเพณีแต่งงาน
พิธีแต่งงาน หมายถึง งานเลี้ยงฉลองเพื่อความเป็นเกี่ยวดองกันหรือญาติ พิธีการจะเน้นหนักไปในทางเซ่นไหว้ผีเรือน บอกกล่าวให้ผีเรือนและญาติทราบว่าผู้ใดมาเป็นเขยขั้นเตรียมการ
การเตรียมการของฝ่ายชาย
- หาล่ามขันหมาก 1 คน
- ขันหมาก ผู้น้อยใช้ 2 อัน ถ้าเป็นผู้ต๊าว(ผู้ท้าว) ใช้ 4 อัน
- กะเหล็บ ผู้น้อยใช้ 2 อัน ถ้าเป็นผู้ต๊าว(ผู้ท้าว) ใช้ 4 อัน
- กะเหล็บ 1 ใบจะใส่เหล้า 1 ขวด ห่อหมากพลู 4 ห่อ ห่อปูน 4 ห่อ ห่อยาสูบ 4 ห่อ
- จัดหาหญิงสาวจาวโซ่งซึ่งเป็นหญิงสาวโสดบริสุทธิ์อายุประมาณ 15-16 ปี แต่งกายนุ่งซิ่นสวมเสื้อฮี สะพายกะเหล็บ ถ้าเป็นงานแต่งผู้น้อยใช้หญิงสาว 2 คน ถ้าแต่งงานผู้ต๊าว(ผู้ท้าว) ใช้หญิงสาว 4 คน
- จัดขบวนขันหมากเตรียมสินสอดทองหมั้นเครื่องประกอบตามที่ตกลงกัน
- เตรียมหามีดอีโต้ที่ใส่ฝัก พร้อมสายสะพาย และถุงแดงใส่เครื่องเงินได้ (พ่อเจ้าบ่าวจะสะพายถุงแดง)
- เพื่อนเจ้าบ่าว แต่งกายด้วยกางเกงขายาวสีสุภาพ สวมเสื้อฮี (เจ้าบ่าวก็แต่ง เหมือนกัน) ผู้น้อยใช้เพื่อนเจ้าบ่าว 4 คน คือ เจ้าบ่าว 1 คน เพื่อนเจ้าบ่าว 2 คน และ ล่ามนำไล้ 1 คน สำหรับผู้ต๊าว (ผู้ท้าว) ใช้เพื่อนเจ้าบ่าว 8 คน คือ เจ้าบ่าว 1 คน เพื่อนเจ้าบ่าว 6 คน และล่ามนำไล้ 1 คน
- ที่นอน 1 ชุด (สำหรับมอบในพิธี)
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )
ห่อปูน 4 ห่อ ห่อยาสูบ 4 ห่อ
(ที่มา : การจัดงานประเพณีของไททรงดำ ต.ท่าฉนวน อ.กงไกรลาศ
จ.สุโขทัย , ถ่ายภาพโดยนายประดิษฐ์ คล้ายแท้ )
การเตรียมการของฝ่ายหญิง
- จัดเตรียมที่นอน หมอน มุ้ง ตู้ เตียง ฯลฯ สำหรับการตั้งครอบครัวใหม่
- จัดหาล่ามนำไหว้เฮา 1 คน แต่งกายนุ่งผ้าซิ่นสวมเสื้อฮี
- จัดเตรียมอาหารสำหรับเลี้ยงแขก
- (ขมุก)กระหมุก ใส่ผ้าฝ้ายขาวและไหม
- บั้งใส่น้ำ(ทำจากกระบอกไม้ไผ่)
- น้ำเต้าใส่น้ำ
- ตั๋งรองนั่ง (ตั่งรองนั่ง) กรณีเป็นหญิงหม้าย ต้องเตรียมฟืมและเขา(อุปกรณ์ทอผ้า)มาด้วย
- เพื่อนเจ้าสาวแต่งกายนุ่งผ้าซิ่น ใส่เสื้อฮี ถ้าเป็นผู้น้อยใช้ 2 คนคือเจ้าสาว 1 คนกับคนล่ามนำไหว้เฮา 1 คน แต่ถ้าเป็นผู้ต๊าว(ผู้ท้าว) ใช้ 4 คน คือเจ้าสาว 1 คน เพื่อนเจ้าสาว 2 คนและล่ามนำไหว้เฮา 1 คน
